Oxigeno destilazioa: horrela ateratzen da bizitza airetik

Inguratzen gaituen atmosfera bizitzaz beterik dago. 500.000 milioi tonako aire estaldura hori gabe, Lurreko bizitza ez litzateke ezagutzen dugun moduan existituko. Azken bi mendeetako kimika arloko aurrerakuntzen eskutik lortu dugu airetik bizitzaren euskarri nagusia den gasa, oxigenoa, ateratzea eta medikuntza zein industria helburuetarako erabiltzea.

Oxigenoa atmosferako gas ugariena ez bada ere (% 78 nitrogenoa, % 21 oxigenoa da eta gainerako % 1 banatu da bestelako hainbat gasetan: argon, karbono dioxidoa, neon, helio, ozono, etab.; eta partikuletan: ura, hautsa, polena, etab.), arnasketaren oinarria da. Hortik datorkio gas sendagarri bezala duen erabilera garrantzitsua.

Hala ere, ez da bere helburu bakarra. Oxigenoa erabiltzen da industriaren balio-kate guztian: galdaketa, soldadura eta metal ebaketa erako prozesuetan; elikagaien industrian, elikagaiak kontserbatzeko edo garagardo eta ardo hartzidura suspertzeko; hondakin-urak tratatzeko; industria espazialean, koheteen propultsiorako; eta funtsezkoa da arnasketa asistentzian eta urpeko ontzietan zein hegaldi espazialetan, besteren artean.

Oxigenoaren aurkikuntza ia paraleloki egin zuten Carl Wilhelm Scheele kimikari suediarrak (1773) eta Joseph Priestley britainiarrak (1774), baina Antoine Lavoisier frantsesari (1777) dagokio haren ospearekin lotutako terminoaren sorrera. Orduz geroztik, elementu honekin lotutako azterketak eta esperimentuak ondoz ondokoak izan ziren eta XIX. mende amaieran jakin zen airea likidotu eta bere osagaiak isolatu zitezkeela presioa eta hoztea bitarteko.

Destilazio kriogenikoa metodoaren sorrera

Carl von Linde alemaniarrak garatu zuen 1895ean eta 1902an eskala handian aplikatzeari ekin zitzaion. Funtsean datza airea -200ºC-ren azpitik hoztean, konpresio eta zabalkuntza prozesu baten bidez, aireko gasak egoera likidora pasatu daitezen. Tenperatura -196ºC-ra igo behar da nitrogenoa, irakin ondoren, ateratzea lortzeko. Eta gero -183ºC-ra pasatuko gara, oxigenoaren irakite-unera, elementu hau bereizteko.

Prozesuak purutasun handiko gasak ekoizten ditu baina horrek energia asko eskatzen du. Egun prozesu hau Airea bereizteko unitateak edo ASU (Air Separation Units) izendatu diren solairu modernoetan garatu ohi da. Solairu hauetan airearen osagaiak zatikatzen dira, horrela argon likidoa, oxigeno likidoa eta gasa hala nola nitrogeno likidoa lortuz. Prozesuak honako urratsak jarraitzen ditu:

Oxigeno destilazioa, urratsez-urrats

Oxinorte Gasak

Gas industrialen ekoizpenerako Euskadiko enpresa erreferentzietako bat Oxinorte da. Enpresa hau, Barakaldon kokatua, Oxigenoa (O2), Nitrogenoa (N2) eta Argon (Ar) ekoiztera dedikatzen da, airea bereizteko metodo honen arabera. ASU-tik lortzen dituen produktuak dira:

1. Oxigeno Gas Bideratua: hoditeria bidez hornitzen da inguruneko altzairu-fabriketara (ArcelorMittal Sestao, Nervacero eta Productos tubulares)
2. Oxigeno Likidoa -183ºC (lox): Tanke batean gordetzen da bere banaketarako.
3. Oxigeno Likido Sendagarria: Oxigeno gabeziaren kasuetarako edo terapiarako sendagaia. Gas edo likido fasean hornitzen da.
4. Nitrogeno Likidoa -196ºC (lin): Tanke batean gordetzen da bere banaketarako.
5. Nitrogeno likido Sendagarria: Likido erako osasun produktua, izozte azkar eta bizia eragin dezakeena.
6. Argon likidoa -186ºC: Tanke batean gordetzen da bere banaketarako.

Oxinorte 1961. urtean fundatu zen Bizkaiko Labe Garaietan oxigenoa hornitzeko. Ekoizpen instalazioak 90. hamarkadan berritu ziren, Airea Bereizteko Solairua eta N2 eta O2 Likidotze Gailua tarteko.

2000. urtetik, etengabeko eraginkortasuna, jasangarritasuna eta hobekuntza sustatze aldera, neurri ezberdinak inplementatu dira. Konpromiso hau ziurtagiri ezberdinetan gauzatu da. Eta horien artean daude Oxigeno Sendagarriaren Fabrikazio Egokirako Arauak, zeinen emailea den Espainiako Medikamentu eta Osasun Produktuen Agentzia (AEMPS), edota Kudeaketa Integratu baten sistema zeinek barne dituen ISO9001, ISO 14001, ISO 45001 eta ISO50001.

Oxinorte, aire gasen sektorearen baitan, Espainiako handiena da, lehiakorrenetako bat izanik; segurtasun, kalitate eta erantzukizun estandar guztiak betetzen ditu. Hain zuzen, bere papera erabakigarria izan zen euskal industriaren borrokarako pandemia garaian, osasun zentroetan hain premiazkoak ziren gas sendagarriak hornitzeagatik.

Laburbilduz, gugandik oso hurbil gertatzen da airearen alkimia magiko bat zeinen bidez bizitza emateko gasak destilatzen diren. Zerbitzu oinarria eta funtsezkoa EAEko industria eta ospitale guztien funtzionamendurako.