Altzairuzko soluzioak: gure bizitza hobetzen duten zutabeak
Gizakiak metalurgia-aro desberdinak igaro ditu azken 8.000 urteetan: kobre-aroa, brontze-aroa eta burdina-aroa. Etapa horiek irauli egin zuten erreminten eta tresnen elaborazioa, eta industria-ekoizpenean hainbat jauzi ebolutibo izan zituzten.
Gaur egun, nahiko aro gaztean bizi gara: altzairuzko aroa, nahiz eta material edo teknologia berriekin egindako ikerketak industriari oro har dakarkion etorkizun oparoan jarrita egon.
Euskadi, historikoki, industria siderurgikoaren erakusle handia izan da. Gallartako edo Zeraingo paisaiei begiratu bat ematea besterik ez dago, edo El Pobal (Muskiz) edo Mirandaola (Legazpi) bezalako antzinako burdinolak bisitatzea – XVII. mendera arte gure geografia zipriztindu zuten 300 ur-burdinola edo burdinola hidrauliko baino gehiagoren aztarna biziak –, jarduera horrek lurraldean izan duen historiaz jabetzeko.
Burdinaren lanketak esperimentaziorako oinarriak jarri zituen XIV. mende inguruan, altzairuzko lehen aleazioekin. Burdina eta egur-ikatza tiro behartuko labeetan berotuz lortzen zen, nahiz eta industria siderurgikoan benetako jauzi handia XIX. mendearen erdialdera arte ez zen lortu funtsezko bi mugarrirekin: galdaketarako labeen tamaina handitzea eta Bessemer bihurgailuaren garapena (Henry Bessemer ingeniari ingelesak 1855ean asmatua), arrabioa -altzairuaren galdaketaren produktua errazago eraldatzen zuena.
Teknika horrek altzairua lortzea erraztu eta produktuaren kalitatea hobetu zuen (karbono-, manganeso- eta silizio-eduki handiak kenduz), eta horrek ekoizpena eta erabilera biderkatu zituen, batez ere eraikuntzan. Aurrerapen horrek bigarren industria-iraultza bat bultzatu zuen, industria metalurgikoa eta altzairua izanik eraldaketa horren gihar nagusiak.
Euskadin lehen koke-labe garaia 1865ean jarri zen martxan, eta siderurgiaren inguruan enpresa eta sozietate berri ugari sortu ziren, batzuk atzerriko kapitalarekin bultzatuak. Espezializazioa ere bultzatu zen, tresnak, motorrak edo trenbideak fabrikatzen zituzten metalurgia arineko enpresa askorekin.
Altzairua gaur
Gaur egun, altzairua ezinbesteko materiala da gure bizitzetan, eta eguneroko tresna askotan dago, azpiegitura eta eraikin handiez gain.
Altzairuaren atzean merkatu handi bat dago. Europar Batasunean soilik 160 milioi tona altzairu ekoizten dira urtean, 170.000 milioi eurotik gorako inpaktuarekin, Altzairuaren Europako Elkartearen (EUROFER) arabera. Espainian, altzairuaren ekoizpena 14,2 milioi tonara iritsi zen 2021ean, eta mundu mailan 1.800 milioi tonatik gora mugitzen ditu, Altzairuaren Munduko Elkartearen datuen arabera.
Duela mende bat baino gehiagoko labeen oso antzekoak diren labeetan fabrikatzen jarraitzen da, nahiz eta horiek kontrolatzeko edo elikatzeko teknologia berriekin hobetu diren (labe elektrikoak). Aleazioak ere hobetu dira eta material hori asko aprobetxatu da.
Euskadin siderurgia-sektoreko balio-kateko enpresa asko ditugu. Horien artean nabarmentzen dira TUBACEX, altzairu herdoilgaitzezko soldadurarik gabeko hodiak eta nikelezko aleazio altuak egiten dituena, eta ACEROS INOXIDABLES OLARRA, altzairu herdoilgaitzezko ekoizpenean eta mekanizazio industrialean aritzen dena.
Enpresa horiek mundu guztiari ematen dizkioten altzairuzko konponbideek beste industria askoren hazkundea ahalbidetzen dute. Baina, ezagutzen duzu fabrikazio-prozesua?
Altzairua burdinazko eta karbonozko aleazioa da (azken horren ehunekoa % 0,03 eta % 1,075 artekoa da). Altzairua fabrikatzeko lehengaiak bi dira: labe garai batetik irteten den arrabioa (burdina, kareharria eta koke-ikatza) eta txatarra (ferrikoa zein herdoilgaitza), zuzenean arku elektrikoko labe batean urtu daitekeena.
Gaur egun, Bizkaiko Labe Garaiak (AHV) historikoa itxi zenetik, Euskadiko altzairutegiak txatarretik abiatzen dira altzairua egiteko. Beraz, birziklatze-lana egiten dute. Gure industriak ekonomia zirkularraren alde egindako apustuaren adibide garbia:
Nola egiten da altzairua?
Soldadurarik gabeko altzairuzko hodien fabrikazioa bera oinarrizko altzairuaren eta altzairu eraldatuaren fabrikazioaren bitarteko sektorea da. Mekanizazio-prozesuen bidez, altzairu gorizko barra edo totxoetatik abiatuta, hodiak puntzonatu egiten dira barruko zuloa uzteko, eta luzatu egiten dira bezeroek eskatutako kalibrea eta luzera doitu arte.
Jasangarritasuna industria siderurgikoaren lehentasunetako bat da. Altzairua % 100 birzikla daitekeen arren, ekoizpen-prozesuek isurketak sortzen dituzte, eta horiek neurri desberdinekin indargabetzen ari dira. 1970az geroztik, Espainiako siderurgia-sektoreak % 75 baino gehiago murriztu ditu ekoitzitako altzairu-tona bakoitzeko CO2 isuriak, Siderurgiako Enpresen Batasunaren (UNESID) arabera. Helburua: 2050ean altzairua CO2 zero isurita ekoiztea, AECN 2050 ekimenean azaltzen den bezala.
TUBACEXek energia-trantsizioko estrategia bideratu du 2030erako berotegi-efektuko gasen (BEG) isuriak % 60 murrizteko eta 2050ean neutraltasuna lortzeko. Teknologia eta material eraginkorragoak eta garbiagoak (gasa edo hidrogenoa, esaterako) bultzatzea da bere ingurumen-estrategiaren oinarrietako bat.
ACEROS INOXIDABLES OLARRAk ingurumenarekin duten konpromisoa ere irmoa da. Bere helburuak gas eta elektrizitate kontsumoa murriztea, altzairuaren zikloaren ekonomia zirkularra eta bere karbono aztarnaren murrizketa dira. Azken horretarako, emisioak kalkulatzeko tresna bat garatu dute, British Standards Institution-en (BSI) PAS 2050:2011 Arauan oinarrituta.
