SEVESO ikuskapena: zertan datza eta zein parametro darabiltza solairu kimiko batean

Substantzia arriskutsuekin istripuak prebenitzeko Europar Batasuneko esparru legegilearen mailarik goren eta aurreratuena, SEVESO Zuzendaritza, etengabe eguneratzen ari da. Bere xedea substantzia kimikoekin istripu larri bat eragin lezaketen arriskuak ezabatzean datza eta, hori ezinezkoa balitz, bere ondorioak minimizatzea. Horretarako, honako kudeaketa erremintak erabiltzen ditu: planifikazioa, jarraipena, goi mailako estandar teknikoak, betiere horiek guztiak segurtasun ikuskapen sarri eta sakonekin osatuz.

Agerikoa da SEVESO araudiak bere ezarpenetik istripu kopurua murriztea lortu duela. Hamarkada bat baino pixka bat gehiagoko epean, istripuen urteko batez bestekoa 25etik beherakoa izatera heldu da. Mugarri hori industriak segurtasun eta prebentzio arloetan eginiko inbertsioari eskertu behar zaio, baita araudi honek proba eran eginiko ikuskapen ezberdinei ere.

Ildo horretatik, SEVESO-ren arabera, Autonomia Erkidegoaren eskumeneko Administrazioak kanpoko entitate adituak eskatu behar lituzke, eragindako enpresa guztiek goragoko mailan aurkeztu behar duten hasierako segurtasun txostena berrikusteko hala nola RD 840/2015 ED-aren eraginpean dauden industrietako ikuskapen sisteman kolaboratzeko

Kontrol hori derrigorrezkoa da SEVESO araudiak eragiten dituen eta arriskutsu bezala sailkatutako substantziekin lan egiten duten industria haietarako, horregatik, eskumeneko agintaritzaren berariazko xedapenagatik salbu, urteko in situ ikuskaritza bat egitea dagokio maila gorenago batean eragindako industria haietan, eta hiru urtez behingo ikuskapen bat beheragoko mailako industrietan.

Eskumeneko erakundeak bermatu behar du instalazio guztiak aldizkakotasun batekin berrikusi eta eguneratu ohi den ikuskapen plan batekin estali direla. Kontrol sistema honek, gutxienez, honako alderdiak barne hartzen ditu:

• Segurtasun alderdi garrantzitsuen balorazio orokorra.
• Ikuskapen planak estalitako eremu geografikoa.
• Planak estaltzen dituen saltokien
• Balizko ‘domino efektua’ duen saltoki multzoa (bere kokapen edo hurbiltasunagatik istripu larri baterako aukera edo ondorioak hedatu ahal dituzten instalazioak).
• Istripu larri baterako aukerak edo ondorioak hedatu ahal dituzten kanpoko arrisku-iturriak.
• Ohiko ikuskapenetarako
• Ezohiko ikuskapenetarako prozedurak (salaketak edota istripuak, sute arriskuak, gertakariak edo ez betetzeak ikertzeko egiten direnak).
• Ikuskapenen arduradunak diren erakunde arteko lankidetzari buruzko xedapenak.

Ikuskapenak egiteko, eskumeneko erakundeak eska lezake, hala badagokio, eskumeneko Administrazioak gaitutako Kontrol Erakunde Baimenduen (KEB) lankidetza, industriaren kalitaterako eta segurtasunerako Azpiegituraren Araudian xedatuari jarraiki.

Ikuskapenaren faseak

Atal aipatuetan oinarrituz, substantzia kimikoak erabiltzen dituzten instalaziotako arriskuak ebaluatzeko ohiko ikuskapenak honako faseen arabera garatzen dira:

• Hasiera bilera ikuskapen-taldearen eta solairuko pertsonal arduradunaren artean. Hemen definitzen dira ikuskapenaren helburuak, helmena eta kronograma.
• Instalazioen ikuskapena. Ikuskapenaren exekuzioa da, zeinetan solairuaren adostasun edo desadostasun maila erabakitzeko ebidentziak jasotzen diren. Bere baitan hartzen ditu pertsonalaren elkarrizketak, dokumentuen azterketa (bereziki Auto-Babes Plana edo Barne Larrialdiko Plana, zeinek istripuaren kasuan jarraitzeko protokoloa barne hatzen duen) eta instalaziotan eginiko bisita (instalazio motaren arabera prestatutako egiaztapen zerrenda bat jarraituz). Eta emaitzen trazadura bermatzearren, xehetasun guztiak idatzi behar dira. Horrekin lortu nahi da:
  • Istripu Larrien Prebentzio Politika (ILPP) eta Segurtasuna Kudeatzeko Sistema (SKS) garatzea eta ezartzea.
  • Administrazioak aurkeztutako dokumentazioaren egiazkotasuna.
• Ikuskapen-taldeko kideen bilera. Datuen gaineko baterako-lana eta analisia egiteko biltzen dira. Ziurtatu behar dute ‘desadostasunaren’ aurkikuntzak dokumentatuta eta ebidentzietan oinarrituta daudela.
• Emaitzak aurkezteko amaiera bilera. Ikuskapen-taldeak instalaziotako arduradunei ikuskapenaren emaitza jakinarazten die eta, beharrezkoa bada, aplikatu beharreko ekintza zuzentzaileak definitzen ditu.
• Ikuskapenaren ondorengo epe laburrean, eskumeneko agintaritzak solairu honetan ikuskapenaren ondorioak eta beharrezkotzat jotzen diren jarduketa guztiak, hala nola horiek burutzeko epea jakinarazten ditu. Txostenak atzemandako ez betetze guztiak jasoko ditu, horrela izendatuz:
  • Desadostasuna: Larritzat edo oso larritzat hartutako desbideratzea.
  • Oharra: Arintzat hartutako desbideratzea.

Atzemandako ez betetzeen arabera, txostena izan daiteke:

• • Aldekoa: Ez da zehazten akats larrien edo oso larrien existentzia.
  • Aurkakoa: Larritzat edo oso larritzat jotzen diren akatsak identifikatzen dira.

Ez betetze larri bat atzeman denean, sei hileko epean beste ikuskapen bat egingo da.

Arestian esandakoaren arabera, segurtasun ikuskapen baten helburua, ekipo teknikoak eta antolamendua nahiz kudeaketa kontuan hartuta, derrigorrezko neurri guztiak hartu direla ziurtatzea litzateke, pertsonen, ondasunen eta ingurumenaren babes maila gorenenena bermatze aldera.

Beraz, ikuskapenak ikusi behar ditugu ez gainditu behar dugun azterketa bat bezala, baizik eta instalazioen segurtasuna hobetzen jarraitzeko baliabide bat bezala. Aliatu bikaina, simulazioak barne, istripuak aurreikusteko eta beharrezkoa izaten denean nola jokatu jakiteko.